Sau thất bại tại Australian Open, Serena Williams đã chính thức giải nghệ, nhưng đây không phải là điều bất ngờ bởi cô đã nhắc tới ý định này trong bức tâm thư đăng trên tạp chí Vogue.
Con gái tôi – Olympia – sẽ tròn 5 tuổi vào tháng này. Sáng nay chúng tôi đi làm passport mới cho con bé trước chuyến đi châu Âu. Khi trên xe, con bé dùng diện thoại của tôi và chơi app học giao tiếp mà nó rất thích.
Giọng nói từ app hỏi: “Khi lớn lên bạn muốn làm gì?”
Olympia không biết tôi cũng đang nghe. Nó thì thầm vào điện thoại: “Tôi muốn làm chị”.
Thực ra Olympia nói điều đó suốt, ngay cả khi nó biết tôi nghe thấy. Thỉnh thoảng trước khi đi ngủ nó còn cầu Chúa là sẽ có một em bé gái (Con bé không thích có em trai). Tôi là người nhỏ nhất trong gia đình có 5 chị em. Các chị đều là người hùng trong mắt tôi, thế nên những khoảnh khắc đó khiến tôi cực kỳ chú tâm lắng nghe.
Tin tôi đi, tôi chưa bao giờ muốn phải chọn giữa tennis và gia đình. Tôi nghĩ điều đó là không công bằng. Nếu là đàn ông thì tôi chẳng phải viết ra mấy dòng này, cứ việc chơi thể thao và giành chiến thắng, trong khi vợ mình làm mấy công việc tay chân để gìn giữ gia đình.
Các bạn đừng hiểu nhầm. Tôi yêu thích việc được là phụ nữ và trân trọng từng giây khi mang thai Olympia. Tôi có thể là một trong những bà bầu phiền phức nhất thế giới vì làm việc tới tận khi nhập viện để sinh con, nhưng mặt khác mọi thứ cũng trở nên cực kỳ phức tạp. Tôi đã làm được điều tưởng như không thể: Rất nhiều người không nhận ra được là tôi đang bầu 2 tháng khi giành chức vô địch Australian Open 2017. Nhưng tháng này tôi bước sang tuổi 41 rồi, nên mọi thứ phải khác.
Tôi chưa bao giờ thích từ “giải nghệ”. Cái cụm đó nghe xa lạ với tôi lắm. Thực ra tôi đang nghĩ cách diễn giải khác. Tôi muốn cẩn trọng về mặt từ ngữ bởi điều này quan trọng với nhiều người. Có lẽ từ hay nhất để diễn tả suy nghĩ của mình là “phát triển”. Tôi muốn nói với mọi người rằng tôi đang dần rút khỏi tennis và hướng tới những thứ khác quan trọng với bản thân mình. Vài năm trước, tôi đã bí mật cho ra đời Serena Ventures – một công ty đầu tư mạo hiểm. Không lâu sau tôi lập gia đình. Giờ tôi muốn dành thời gian cho người thân.
Tôi đã phải miễn cưỡng thừa nhận với bản thân và mọi người rằng mình đang từ bỏ tennis. Chồng tôi – Alexis và tôi hiếm khi nói về chuyện này, nó như thể là chủ đề cấm vậy. Tôi thậm chí còn không nói chuyện với cha mẹ, như thể mọi thứ sẽ không thành sự thật nếu mình không nói ra vậy. Thế rồi tôi có cảm giác nghẹn ứ ở cổ họng và chỉ muốn khóc. Người duy nhất mà tôi có thể trò chuyện thoải mái là bác sĩ tâm lý.
Điều chắc chắn là tôi không cảm thấy vui về việc này. Tôi biết có nhiều người rất hào hứng và mong muốn giải nghệ. Thực sự tôi ước mình cũng cảm thấy như vậy. Ashleigh Barty từng giữ ngôi số 1 thế giới trước khi cô rời bỏ môn thể thao này hồi tháng Ba, và tôi tin rằng cô ấy đã thực sự sẵn sàng để rẽ hướng khác. Caroline Wozniacki – một trong những người bạn thân thiết của tôi – cũng cảm thấy điều tương tự khi giải nghệ năm 2020.
Tôi thành thật chúc mừng họ, nhưng thành thật thì chủ đề này không khiến tôi cảm thấy hạnh phúc. Tôi biết nói thế này thì hơi bất thường, nhưng tôi cảm thấy một cơn đau khủng khiếp. Đây là điều khó khăn nhất mà tôi có thể tưởng tượng ra. Tôi ghét nó, ghét cảm giác mình đứng ở ngã ba đường. Tôi ước mọi thứ có thể dễ dàng hơn với bản thân, nhưng không. Lúc này bản thân tôi như bị xé toạc. Tôi không muốn kết thúc sự nghiệp, nhưng đồng thời cũng sẵn sàng cho những điều tiếp theo. Tôi không biết mình có thể cầm quyển tạp chí Vogue lên mà đọc thông tin về mình hay không. Nó cho thấy cái kết của câu chuyện khởi đầu ở Compton, California, về một cô bé da đen chỉ muốn được chơi tennis.
Môn thể thao này đã cho tôi rất nhiều điều. Tôi yêu chiến thắng, yêu các trận đấu và yêu sự giải trí. Tôi không chắc mọi VĐV đều cảm thấy thế, nhưng tôi yêu khía cạnh trình diễn của tennis và việc mang tới sự phấn khích cho mọi người vào mỗi tuần. Một trong những khoảng thời gian đẹp nhất cuộc đời tôi là khi đang đứng đợi ở đường hầm Melbourne, hay khi bước ra Rod Laver Arena, đeo tai phone và cố gắng tập trung. Tôi như bị chìm trong đám đông, nhưng cùng với đó là cảm nhận về nguồn năng lượng xung quanh mang lại. Còn các trận đấu ban đêm tại Arthur Ashe ở Flushing Meadows nữa. Tôi đã có một cú ace và ăn set point.
Đời tôi đến lúc này là tennis. Cha tôi nói năm 3 tuổi, thứ đầu tiên tôi cầm lên là cây vợt, nhưng tôi nghĩ điều đó còn sớm hơn cơ. Có một tấm hình chị Venus đẩy tôi trên xe nôi trên sân tennis, chắc lúc đó tôi chưa tới 18 tháng đâu. Tôi không giống Venus. Chị ấy là người kiên nhẫn và mẫu mực, còn tôi luôn bị ảnh hưởng bởi cảm xúc.
Khi học mẫu giáo, tôi từng khóc cả đêm chỉ vì không viết được bảng chữ cái một cách hoàn hảo nhất. Lúc đó tôi rất bực mình, cứ xóa đi viết lại chữ A hết lần này tới lần khác. Mẹ cứ để mặc tôi thức cả đêm, trong khi các chị đã ngủ cả. Tôi là vậy đấy. Tôi muốn trở nên hoàn hảo và vĩ đại. Dù biết hoàn hảo là thứ không tồn tại trên đời, nhưng tôi không bao giờ muốn dừng lại cho tới khi đạt tới sự hoàn hảo theo cảm nhận của bản thân.
Theo tôi, đó là cách tốt nhất để mô tả về Serena Williams: Luôn kỳ vọng cao nhất ở bản thân để chứng tỏ rằng mọi người đã sai. Có rất nhiều trận tôi thắng chỉ nhờ sự tức giận hay có ai đó đánh giá thấp mình. Đó là động lực để tôi chiến đấu. Tôi xây dựng sự nghiệp bằng sự giận dữ và tiêu cực, rồi biến chúng thành điều tích cực cho bản thân.
Chị Venus từng nói: “Khi có ai đó cho rằng em không thể làm được điều này điều kia, đó là bởi họ không làm được. Nhưng chị làm được, và em cũng vậy”.
Nếu đã xem phim “Vua Richard” thì các bạn biết rằng khi còn nhỏ, tôi chơi tennis không tốt lắm. Lúc đó tôi đã rất buồn vì không thể tận dụng mọi cơ hội mà mình có, trong khi Venus lại làm được. Nhưng điều đó đã tạo động lực để tôi chăm chỉ tập luyện hơn và tự biến mình thành một chiến binh. Tôi tham dự các giải đấu cùng Venus với tư cách người đánh cặp với chị ấy. Nếu có cơ hội đánh đơn tôi cũng tham gia luôn. Tôi theo chân Venus tới khắp thế giới và xem chị ấy thi đấu. Khi chị ấy thua, tôi hiểu vì sao và cố gắng rút kinh nghiệm cho bản thân. Đó là cách để tôi tiến nhanh trên bảng xếp hạng. Tôi rút ra được bài học từ những trận thua của Venus thay vì bản thân – cách đó rõ ràng khó khăn hơn nhiều. Tôi cố gắng hình dung bản thân đang chơi trận của Venus. Tôi giỏi tưởng tượng lắm.
Lớn lên, tôi cố gắng học theo Pete Sampras. Ngoài ra tôi cũng thích và học theo Monica Seles nữa. Tôi theo dõi, nghe ngóng rồi tấn công. Nhưng tôi không muốn làm cái bóng của Venus, như vậy thì tôi không thể là chính mình được. Thế nên tôi thường bực mình khi có ai đó nói mình là em gái nhỏ của Venus.
Tôi bắt đầu chơi tennis với mục tiêu vô địch US Open. Tôi chưa từng nghĩ xa hơn, nhưng rồi chiến thắng cứ liên tiếp đến. Tôi vẫn nhớ khoảnh khắc vượt qua thành tích vô địch Grand Slam của Martina Hingis, rồi đến Seles. Sau đó tôi cân bằng thành tích với Billie Jean King – bà ấy là niềm cảm hứng lớn với tôi vì những hoạt động hướng tới bình đẳng giới trong thể thao. Rồi tôi vượt qua được kỷ lục của Chris Evert và Martina Navratilova. Mọi người nói rằng tôi không phải là tay vợt xuất sắc nhất mọi thời đại vì chưa vượt qua kỷ lục 24 Grand Slam của Margaret Court – thành tích mà bà đã giành được trước “kỷ nguyên Open” năm 1968.
Nếu nói rằng tôi không muốn vượt qua thành tích của Margaret Court là nói dối. Dĩ nhiên tôi muốn chứ, nhưng ngày qua ngày, tôi dần không nghĩ tới thành tích của bà nữa. Nếu tôi ở một trận chung kết Grand Slam thì tôi sẽ nghĩ tới những kỷ lục như vậy. Có lẽ tôi nghĩ ngợi nhiều quá, mà điều đó không tốt chút nào.
Thực ra điều tôi thấy là mình có thể vượt qua thành tích 30 Grand Slam. Tôi đã có cơ hội khi trở lại sau khi sinh con. Từ việc phải đẻ mổ, bị thuyên tắc phổi lần 2 tới chung kết Grand Slam. Tôi đã làm được điều đó khi đang cho con bú, vượt qua những trở ngại của trầm cảm sau sinh. Nhưng tôi không giành được chiến thắng. Tôi không thể hiện được bản thân như cách mà mình lẽ ra, hoặc có thể làm được. Nhưng 23 chức vô địch cũng ổn rồi. Thực ra thành tích đó gọi là xuất chúng đấy chứ.
Giờ đây tôi phải chọn giữa việc xây dựng sự nghiệp tennis và xây dựng gia đình, và tôi chọn vế sau.
Lúc mới bắt đầu sự nghiệp, tôi không hề nghĩ tới việc sinh con. Sau này, có vài lân tôi tự hỏi liệu mình có thể đưa vài đứa trẻ đến thế giới này và lo lắng cho mọi vấn đề mà chúng mang tới không. Tôi chưa bao giờ cảm thấy thoải mái và tự tin khi nói tới chuyện con cái, và tôi nhận ra là nếu có con thì tôi cần người chăm sóc cho mình 24/7. Không đùa đâu, tôi thực sự cần rất nhiều sự hỗ trợ. May mắn thay, mẹ tôi chăm trẻ rất giỏi. Còn chồng tôi kiểu gì cũng nói tôi rất khéo chăm con.
5 năm qua, Olympia chỉ một lần xa mẹ nhiều hơn 24 giờ. Năm ngoái, khi trong giai đoạn hồi phục chấn thương cơ đùi, tôi đưa đón con tới trường 4-5 buổi/tuần. Thực sự tôi rất mong chờ gương mặt rạng rỡ của con khi bước ra khỏi cổng trường và thấy mẹ nó đang đứng đợi. Với Olympia thì chẳng có gì đáng gọi là hy sinh cả. Tôi muốn dạy nó từ cách buộc dây giày, đọc sách, về thế giới và Chúa trời, giống như những gì mẹ từng dạy tôi vậy. Tôi thấy được sự trưởng thành của con từng tháng.
Mới đây nó còn xem một chương trình dạy làm bánh và rủ tôi cùng làm. Dù chỉ làm bánh trên Play-Doh (trò chơi trên điện thoại cho trẻ em) nhưng cũng rất vui. Olympia còn thích chơi một trò tên “The floor is lava”, tức là bạn sẽ phải mọi thứ mà không được chạm vào sàn nhà. Trong trò đó, tôi thích đặt máy tập, sắp xếp các hộp đựng dụng cụ và máy móc như trong một phòng tập thực thụ vậy. Nói chung con thích gì thì tôi cũng thích.
Để so sánh, tennis luôn khiến tôi cảm thấy mình đang hy sinh, dù tôi yêu thích môn thể thao này. Khi còn nhỏ, tôi thấy bọn trẻ con vui đùa và muốn được tham gia. Nhưng tôi không thể vì phải ở trên sân tennis với hy vọng một ngày nào đó sẽ thành tài. Cha mẹ luôn thúc đẩy tôi phải tập luyện chăm chỉ hơn.
Ngày nay, nhiều phụ huynh nói “Để bọn trẻ làm điều chúng muốn!” Ừ thì cụm từ đó không dành cho tôi. Hồi nhỏ tôi cũng không nổi loạn, chỉ chăm chỉ tập luyện và tuân thủ các nguyên tắc. Tôi cũng muốn thúc đẩy Olympia, nhưng không bắt buộc nó theo tennis mà tùy theo bất cứ thứ gì nó thấy hứng thủ. Có điều tôi không muốn ép con quá, về mặt này thì tôi đang tìm cách cân bằng nhất.
Trong đời sống riêng, có lẽ sự cân bằng của tôi đang dần chuyển sang Serena Ventures. Tôi tự hình dung mình như một cái bọt biển, đi ngủ sau khi vắt kiệt bản thân, để rồi hôm sau mình có thể thu nhận nhiều thông tin nhất có thể. Mỗi sáng, tôi luôn cảm thấy hào hứng khi bước xuống văn phòng, vào Zoom và xem danh sách các công ty mà mình dự định đầu tư. Công ty của tôi tuy nhỏ nhưng đang phát triển tốt với 6 thành viên. Chúng tôi đang đầu tư nhiều ở thành phố mình đang sống là Florida, ngoài ra là Texas và California nữa.
Tôi bắt đầu sự nghiệp đầu tư 9 năm trước và cảm thấy yêu thích công việc này vì sự non trẻ của các dự án. Đó là nơi mà các hạt giống, hoặc ý tưởng nảy mầm và trở thành một sản phẩm đích thực. Một trong những tấm séc đầu tiên tôi viết là cho MasterClass. Đó là một trong 16 “kỳ lân” mà Serena Ventures rót vốn, ngoài ra còn có Tonal, Impossible Foods, Noom và Esusu nữa. Năm nay, chúng tôi đã huy động được 111 triệu USD từ các nguồn tài trợ bên ngoài như ngân hàng, công ty gia đình và tư nhân. 78% danh mục đầu tư của chúng tôi là các công ty được thành lập bởi phụ nữ và người da màu. Ngoài ra, chồng tôi là người da trắng, điều đó rất quan trọng trong việc hòa nhập toàn cầu. Serena Ventures từng là một công ty với toàn bộ nhân viên là nữ giới, mãi gần đây chúng tôi mới có thành viên nam đầu tiên.
Vài năm trước, tôi tham dự một buổi hội thảo do JP Morgan tổ chức. Tại đó, tôi được nghe buổi nói chuyện giữa Jamie Dimon và Caryn Seidman-Becker – CEO của công ty bảo mật Clear Secure. Caryn nói rằng có chưa tới 2% tiền đầu tư dành cho nữ giới. Lúc đó tôi cho rằng bà ấy nói nhầm, làm gì có chuyện 98% nguồn vốn dành cho nam giới được. Tôi đã gặp Caryn sau đó, và bà ấy xác nhận rằng thông tin đó bị sai.
Tôi dần hiểu ra rằng trên thế giới có những người như tôi, sẵn sàng viết những tờ séc có giá trị lớn để đầu tư. Thỉnh thoảng những thứ cùng dấu cũng hút nhau. Đàn ông viết séc “khủng” để đầu tư cho đàn ông, và chúng tôi đang thay đổi điều đó. Nhiều phụ nữ cần khẳng định vị trí của mình và đầu tư cho nữ giới. Tôi rất vui vì được những người như Caryn, Sheryl Sandberg (Giám đốc phát triển Meta) và nhiều người khác chỉ bảo. Điều quan trọng là ta được những người phụ nữ như vậy tin tưởng và thúc đẩy, để dám nghĩ lớn và làm lớn.
Năm ngoái, tôi và Alexis tính tới chuyện có thêm đứa nữa, và bác sĩ của tôi nói rằng vấn đề là tâm trí của tôi phải thật thảnh thơi. Điều đó giúp tôi biết được khi nào mình sẵn sàng để gia đình có thêm một thành viên. Tôi không muốn mang thai khi vẫn làm VĐV nữa, nó giống như kiểu chân trong chân ngoài vậy.
Mùa xuân vừa rồi, tôi dự định trở lại sân tennis lần đầu tiên sau 7 tháng. Tôi nói chuyện với Tiger Woods – anh ấy là bạn tôi, và xin lời khuyên về sự nghiệp của bản thân.
“Tôi không biết phải làm gì: Tôi nghĩ mình không thể chơi tennis nữa, nhưng có lẽ vẫn có thể”, tôi nói.
Tiger Woods giống tôi ở một điểm là giống con thú khi thi đấu. Anh ấy nói:
“Serena này, sao cô không thử tập trong 2 tuần nhỉ? Không cần phải cam kết thi đấu gì đâu, cô chỉ cần tới sân tập mỗi ngày trong 2 tuần, chơi hết sức mình và xem thử điều gì sẽ xảy ra”.
Tôi nói mình có thể làm điều đó, nhưng rốt cuộc lại không làm. Mãi một tháng sau tôi mới quyết định thử, và cảm giác cầm vợt trên tay thật kỳ diệu. Tôi cảm thấy rất hưng phấn và quyết định tập luyện để chơi tại Wimbledon rồi sau đó là US Open. Như đã nói, hành trình “phát triển” này với tôi đâu có dễ dàng gì.
Tôi không hứng thú lắm khi nói tới chuyện di sản của bản thân. Trước đây có nhiều người hỏi rồi, nhưng tôi chẳng biết phải nói gì. Tôi chỉ thấy biết ơn vì bản thân dã có cơ hội chứng tỏ mình, bởi nữ VĐV nói chung cần phải là chính mình mỗi khi thi đấu. Họ có thể chơi với sự nhiệt huyết, cùng nắm đấm giương cao. Họ có thể vừa đẹp đẽ vừa mạnh mẽ. Họ có thể mặc những gì mình thích, nói điều mình muốn, đấu tranh khi cần và tự hào về tất cả mọi thứ.
Tôi đã mắc nhiều sai lầm trong sự nghiệp, nhưng kinh nghiệm có được chính từ sai lầm, bởi vậy tôi trân trọng những khoảnh khắc đó. Tôi còn lâu mới hoàn hảo và từng bị nhiều chỉ trích, nhưng tôi tin rằng mình đã vượt qua nhiều thời khắc khó khăn với tư cách một VĐV tennis, và điều đó giúp cho các thế hệ sau dễ tới với môn này hơn. Vài năm sau, tôi hy vọng mọi người sẽ nhắc tới tôi như một biểu tượng của điều gì đó lớn lao hơn cả tennis. Tôi ngưỡng mộ Billie Jean King bởi bà ấy đã truyền cảm hứng cho thể thao nói chung. Tôi thích được nhìn nhận theo kiểu: “Serena là một người thế này thế kia. Cô ấy còn là một tay vợt vĩ đại và là nhà vô địch Grand Slam”.
Không may là năm nay tôi chưa sẵn sàng để cạnh tranh tại Wimbledon. Tôi cũng không biết mình đã sẵn sàng để chơi tại New York hay không, nhưng tôi sẽ thử. Dẫu sao việc được tham dự các giải đấu hàng đầu luôn mang tới niềm vui. Tôi biết người hâm mộ tennis vẫn nói rằng tôi có thể san bằng kỷ lục của Margaret tại London rồi vượt qua bà ấy tại New York, để rồi trong lễ trao giải tôi sẽ nói “Hẹn gặp lại!”. Đó là một câu chuyện hay đấy chứ.
Nhưng tôi không đi tìm những thứ như kiểu khoảnh khắc cuối cùng hay lễ chia tay. Tôi nói lời tạm biệt tệ lắm, có khi tệ nhất thế giới. Nhưng mọi người đều hiểu rằng tôi luôn trân trọng tennis, bởi từ đó tôi có thể chứng tỏ bản thân với thế giới. Tennis đã mang tới cho tôi rất nhiều chiến thắng và danh hiệu. Tôi sẽ rất nhớ bản thân trước đây, khi còn là một cô gái chỉ muốn được chơi tennis. Và chắc chắn tôi sẽ rất nhớ tennis.
